‘Verpleegkundigen hebben unieke rol bij samen beslissen, die rol mag prominenter’

Een weloverwogen beslissing maken samen met je patiënt, hoe doe je dat? De ambitie is dat alle zorgprofessionals in 2025 zijn (bij)geschoold in de benodigde vaardigheden rondom samen beslissen. Maar wat houdt dit precies in? Dit najaar kwam de competentieset Samen Beslissen voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten uit.  Wetenschappelijk onderzoeker en verpleegkundige Hanneke van der Wal: “De competenties en daarmee unieke rol van de verpleegkundige laten zien dat we echt een beroep moeten doen op de kennis van verpleegkundigen.”

Hanneke van der Wal werkt zelf als verpleegkundige en onderzoeker op de afdeling chirurgie in het UMCG. Op de werkvloer is ze – samen met haar collega’s - veel bezig met samen beslissen en het werken met een passend behandelplan. Ze kan zich vinden in de competentieset: “Het is belangrijk dat samen beslissen nog meer in het dna van verpleegkundigen gaat zitten. Vooral bij de vaardigheden rondom regievorming en communicatie zijn er nog groeimogelijkheden.” Hoe neem je de leiding om het samen beslissen-proces te begeleiden? En welke gesprekstechnieken en vaardigheden kun je hiervoor gebruiken? De competentieset geeft verpleegkundigen handvatten om het samen beslissen te begeleiden.

Actief meedenken

Dat juist de verpleegkundige vaardigheden bij samen beslissen belangrijk zijn, merkt van der Wal zelf ook: “Ik herinner mij een angstige patiënt, die een grote operatie zou ondergaan en drie weken opgenomen moest worden. Tegen ons zei ze alleen dat ze niet behandeld wilde worden.” Van der Wal had het gevoel dat er meer speelde: “Toen de verpleegkundige uitgebreid in gesprek ging met haar, kwam alles eruit. Ze bleek enorm bang om na de operatie een delier te krijgen.

Ze had eerder een operatie gehad waar ze verward uitkwam en was bang dat dit weer zou gebeuren. Door erover te praten, konden wij actief meedenken, interventies inzetten en kon zij een beter overwogen besluit maken. Uiteindelijk is ze toch geopereerd”, vertelt ze. De competities rondom de patiënt centraal zetten en een vertrouwensband opbouwen hebben hierbij geholpen. Doordat de verpleegkundige de tijd nam om de patiënt te leren kennen, durfde ze over haar angst te praten.

“We mogen echt beroep doen op de competenties en vaardigheden van verpleegkundigen. Verpleegkundigen zijn er heel goed in om te achterhalen wat belangrijk of van waarde is voor de patiënt. Ze zijn erg benaderbaar voor patiënten.” Van der Wal merkt op haar werk regelmatig dat verpleegkundigen meer informatie boven de tafel krijgen dan artsen. “Mensen doen zich bij de arts vaak heel goed voor: ze trekken hun nette kleding aan en zorgen dat ze goed rechtop zitten. Als ze bij de verpleegkundige komen, gaan soms letterlijk de colbertjes uit en de broekriemen los.”

Cultuurverandering

Maar hebben verpleegkundigen wel tijd voor uitgebreide gesprekken met patiënten? “Als je in het begin investeert, dan win je later tijd. Je moet op een andere manier gaan kijken naar de zorg. We hebben weinig tijd. Maar hoeveel tijd raken we kwijt aan revalideren van complicaties die voorkomen hadden kunnen worden? Of bijwerkingen van een behandeling die niet uitgevoerd had hoeven worden? Er moet een cultuurverandering plaatsvinden. Verpleegkundigen hebben een grote rol in samen beslissen, die rol moet prominenter worden. Dit vraagt om samenwerking met andere professionals. Zo kan elke professional vanuit ieders expertise een patiënt ondersteunen in het nemen van een beslissing.”