Verpleegkundig specialisten kunnen prima de noodzaak van onvrijwillige zorg toetsen

Verpleegkundig specialisten kunnen prima uit de voeten met de rol van Wzd-functionaris. Die toetst of iemand terecht en op een zorgvuldige manier onvrijwillige zorg krijgt. Dat blijkt uit onderzoek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Voor V&VN is de conclusie aanleiding om bij het kabinet en de Tweede Kamer aanpassing van de wet te bepleiten: formeel is de functie nu alleen voorbehouden aan universitair opgeleiden.

Het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang (Wzd) is dat onvrijwillige zorg niet mag worden toegepast, tenzij het echt niet anders kan. De afweging om zorgvuldig tot dit paardenmiddel over te gaan wordt – samen met het inhoudelijke zorgplan inzake onvrijwillige zorg – achteraf getoetst door de Wzd-functionaris. Naast een toetsende rol heeft de Wzd-functionaris ook een toezichthoudende rol op onder meer het verminderen van de toepassing van onvrijwillige zorg en de zorgvuldige uitvoering van onvrijwillige zorg.

Deze rol is nu voorbehouden aan drie beroepsgroepen: ter zake kundige artsen (denk aan specialisten ouderengeneeskunde en artsen voor verstandelijk gehandicapten), gezondheidszorgpsychologen en orthopedagogen-generalist. Alleen: die zijn te dun gezaaid.

Pilot gestart

Zorgorganisaties Brentano, de WilgaerdenLeekerweideGroep en Innoforte zijn een pilot gestart waarbij verpleegkundig specialisten in de rol van Wzd-functionaris zijn gezet. Daarin werden ze gesteund door de beweging ‘Radicale vernieuwing zorg’ en de afdeling Verpleegkundig Specialisten van V&VN. Onderzoekers van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen hebben deze pilot in de ouderenzorg geëvalueerd. Daaruit blijkt dat verpleegkundig specialisten prima in deze rol functioneren door de combinatie van een overstijgende, kritische en analytische blik, ruime kennis en ervaring met ouderenzorg, het verpleegkundig referentiekader en bewust bekwaam de mogelijkheden en grenzen van de eigen deskundigheid zien.

Voor Inge Rinzema, voorzitter van de V&VN-afdeling Verpleegkundig Specialisten is die conclusie geen verrassing. “Bij de totstandkoming van de Wzd is hier een fout gemaakt: veel verpleegkundig specialisten zijn al regiebehandelaar. Zij weten van de hoed en de rand met betrekking tot de Wzd en zijn gewend de verantwoordelijkheid voor behandeling van hun patiënten de dragen. In de pilot voerde de verpleegkundig specialist die rol uit onder mandaat van een ter zake kundige arts, omdat het anders in strijd zou zijn met de wet. De verpleegkundig specialist als Wzd-functionaris zou een prima aanvulling zijn.”

V&VN-bestuurslid Jaap Kappert - zelf ook verpleegkundig specialist - beaamt dat. “Wij kennen de manier waarop in de ouderenzorg en verstandelijk gehandicaptenzorg wordt gewerkt goed, vooral de niet-medicamenteuze interventies. Dus we zijn ook goed in staat om in te schatten hoe noodzakelijk de gemaakte keuzes zijn, en of er nog alternatieven zijn. Willen we daarnaast een werkbaar bestand aan Wzd-functionarissen, dan is dit de manier: je hebt er in een klap 500 potentiële Wzd-functionarissen bij. Nu ook uit dit onderzoek blijkt dat het goed werkt, staat politiek Den Haag niets meer in de weg om deze oplossing te omarmen.”