Ringen? Uit den boze!

De aandacht voor hygiënemaatregelen lijkt te verslappen nu de covid-epidemie is uitgewoed. Bij Zorgspectrum Het Zand in Overijssel blijven ze er scherp op. Verzorgenden en verpleegkundigen helpen collega’s om volgens de regels te werken. “Je wilt niet op je geweten hebben dat je iemand ziek maakt.”

Voor de meeste verzorgenden IG en verpleegkundigen is het niet meer dan logisch: je nagels houd je kort, net als de mouwen. Haren steek je netjes op of draag je in een knot. En ringen: die zijn uit den boze. Maar hoe voor de hand liggend het voor de ene collega is om dit soort hygiëneregels te volgen, zo moeilijk is het voor anderen om hierop scherp te zijn en te blijven.

Kwaliteitsverpleegkundige Laura Varekamp-Koopmans (36) is werkzaam bij Zorgspectrum Het Zand. Op de locatie De Hulstkampen in Nieuwleusen loopt zij voorop in een team van zes kennisdelers om verzorgenden IG en verpleegkundigen te herinneren aan het belang van hygiëneregels en infectiepreventie. Die kennisdelers worden daarvoor opgeleid. Laura neemt haar taak als coach in die groep niet licht. “Na een interne audit werken we nu aan een aantal verbeterpunten.”

Laura heeft met haar collega’s en de infectiepreventie-commissie diverse initiatieven opgezet. Ze hebben bijvoorbeeld een aantal top-5-lijsten samengesteld: een met veelgebruikte hulpmiddelen, zoals de telefoon en de iPad, een met veelgebruikte medische hulpmiddelen en een van de veelgebruikte transferhulpmiddelen. Op een overzichtelijke poster zie je in een oogopslag hoe je deze optimaal schoonmaakt. Laura: “Collega’s lezen de protocollen niet altijd even actief. Op de posters zie je het direct: moet je reinigen of desinfecteren? Hoe doe je dat precies en hoe vaak moet je het doen?” Het team van kennisdelers probeert bovendien het uitvoeren van hygiënemaatregelen nog makkelijker te maken. “Schoonmaakdoekjes waren er al, maar nu liggen ze letterlijk voor het grijpen. En aan tilliften worden binnenkort bussen met reinigingsdoekjes bevestigd.”

De maatregelen gaan nog veel verder. Laura: “Ik loop regelmatig steekproefsgewijs rond om bijvoorbeeld te kijken of collega’s ringen dragen. Ik spreek ze daar op een opbouwende manier op aan en merk dat mensen zich steeds meer bewust zijn van de regels.” Ook stuurt ze een nieuwsbrief naar alle collega’s op de locatie. “Daar zet ik dan vijf redenen in om je trouwring af te doen. Ik leg uit dat je bijvoorbeeld de handdesinfectie niet goed kunt uitvoeren dat het dragen van een ring de groei van micro-organismen stimuleert.”

Zoiets ogenschijnlijk kleins als handen wel of niet goed wassen, kan in de praktijk grote gevolgen hebben. Via de handen kunnen eenvoudig ziekteverwekkers worden overgebracht. En een virusuitbraak in een verpleeghuis kan leiden tot mensonwaardige situaties: isolatie, verwarring of mogelijk uitdroging. In het ergste geval overlijdt een besmette kwetsbare cliënt aan een virus.

Februari was in De Hulstkampen de themamaand ‘Hygiëne’. Laura: “De kennisdelers behandelden het thema in onze teamvergaderingen. We gaven bijvoorbeeld een klinische les waarin we vragen beantwoorden als: waarom moet een ring af en wanneer doe je handschoenen aan?” Dat bleek geen overbodige luxe. “Er waren medewerkers die bijvoorbeeld dachten dat het oké is om twee handschoenen over elkaar heen te dragen. En het fijne is: zo’n themamaand werkt. Ik merk echt dat dit soort initiatieven de kennis én de onderliggende motivatie sterk heeft verbeterd. Mensen gaan op een andere manier denken, ze beseffen: ik doe het voor een cliënt met een kwetsbare gezondheid.”

Om een overleg nog meer tot de verbeelding te laten spreken gebruikt het team een ‘hygiënebox’. Daarbij smeren zorgmedewerkers hun handen in met een uv-crème. Daarna wassen ze hun handen op de voorgeschreven manier. Doen ze hun handen daarna in de box, dan laat een uv-lamp precies zien waar er nog crème zichtbaar is. “Dat opent echt hun ogen.”

‘Ik blijf reminders geven’

Evelien Nijhoff (28), verzorgende IG bij Het Zand in locatie Het Wooldhuis in Heino, is nu ruim een jaar kennisdeler. “Het voorkomen van het besmetten van cliënten: dat vind ik heel belangrijk. En ik leer graag bij.” Tijdens de pandemie gingen haar collega’s steeds meer de noodzaak van goede hygiëne inzien. “Maar na covid lijken mensen toch iets minder alert. Er is minder aandacht voor goed handenwassen en het gebruik van desinfecterende alcohol.”

Evelien wil geen politieagentje spelen, maar ze vindt het wel belangrijk om haar collega’s bewust te maken van hun gedrag. “Tijdens een werkoverleg geef ik bijvoorbeeld aan dat ze geen handdoeken moeten uithangen. Die horen in de waszak, omdat ze makkelijk micro-organismen verspreiden. Sommige collega’s vinden het lastig om van hun vaste werkwijze af te wijken. Dat duurt soms even, dus ik blijf reminders geven.” Om zelf gemotiveerd te blijven spart Evelien met collega’s die net als zij de cursus hygiëne hebben gevolgd. “We bespreken dingen die we tegenkomen: wat werkt wel en wat niet?”

In Het Wooldhuis zijn plannen voor een nieuw, hygiënischer afvalscheidingssysteem. Evelien: “Ik knijp in mijn handen als onze locatie dat overneemt. Collega’s waren erg positief over de pilot die we hebben gedaan.” Omdat Het Wooldhuis in april verhuist naar een grotere locatie, is Evelien nu vooral bezig met het doorvoeren van het hygiëneprotocol daar. “Een deel van de collega’s is enthousiast, een ander deel twijfelt. We doen ons best ervoor om het daar goed geregeld te hebben.”

Wake-upcall

Het is zeker niet zo dat iedereen steeds moet worden herinnerd aan het hygiëneprotocol. Toch kunnen sommige zorgprofessionals soms een wake-upcall gebruiken. Susan van Essen (28) trad in de laatste fase van de covidcrisis als verzorgende IG in dienst bij Het Zand. Inmiddels is ze verpleegkundige. Net als Laura werkt ze op De Hulstkampen. “Alles was nieuw en moest nog van de grond komen toen corona uitbrak”, vertelt Susan. “Er waren tal van persconferenties, nieuwe richtlijnen met betrekking tot hygiëne, onzekerheid: ik was in het begin zoekende. Ik vroeg me af: is infectiepreventie wel nodig en is het echt wel zo erg gesteld met de hygiëne?”

Die onzekerheid was in een klap weg toen Susan zelf ziek werd. “Dan krab je wel even op je achterhoofd. Je ziet hoe snel zoiets gaat, en je ziet alle kwetsbare cliënten om je heen. Covid was zo heftig: cliënten zagen hun familie niet, waren soms een week in quarantaine. Sindsdien weet ik: hygiëne is serious business. Je wilt niet op je geweten hebben dat je iemand ziek maakt.”

Dat post-covid de noodzaak bij sommigen lijkt te verslappen, vindt Susan verontrustend. “Ik sta er nu heel anders in dan toen ik begon. Nu attendeer ik mensen erop, wanneer ik denk dat ze hun gedrag kunnen verbeteren. Met de kennis, kunde en middelen die we nu tot onze beschikking hebben, krijgen we absoluut meer grip op hygiëne.”

Bekijk hier de video met Laura over hygiëneregels.

Wat doet V&VN?

Het project ‘Samen werken aan infectiepreventie’, waaraan V&VN als partner actief bijdraagt, helpt verpleeghuisorganisaties bij het op de kaart zetten en houden van dit onderwerp. Omdat het in alle sectoren een belangrijke rol speelt, heeft V&VN onlangs een themapagina gelanceerd met relevante informatie, tips en tools. Ook vind je hier inspiratie om op een laagdrempelige manier zelf of met je team infectiepreventie hoog op de agenda te zetten in je eigen organisatie.