Elsje Finck zette in Suriname verpleegkunde op de kaart
- 9 februari 2024
- V&VN magazine
Elsje Celestine Finck-Sanichar (1919-2001) is tot nu toe de enige Surinaamse verpleegkundige die de Florence Nightingale Medaille ontving. Kwaliteit stond voor haar voorop, daar was ze streng in.
Elsje Sanichar was de oudste in een gezin van tien kinderen. Haar moeder was van Portugese afkomst en haar vader was na de afschaffing van de slavernij uit Brits-Indië naar Suriname gekomen om te werken op een koffieplantage. Elsje doorliep een komeetachtige carrière in het onderwijs en de gezondheidszorg.
Ze begon als hulponderwijzeres op verschillende scholen in de buurt van Paramaribo. Toen ze op een dag voor een ernstige oogontsteking moest worden behandeld in ’s Lands Hospitaal, raakte ze onder de indruk van de vriendelijke en beschaafde verpleegkundigen in hun smetteloze uniformen. Ze ontdekte daar dat haar bestemming niet lag in het onderwijs, maar in de verpleging.
In 1939 begon ze in ’s Lands Hospitaal met de opleiding en behaalde haar diploma in 1944. In datzelfde jaar trouwde ze met Oscar Finck. Dat betekende dat ze het vak alweer moest verlaten om voor man en (stief)kinderen te zorgen.
Maar er gebeurde iets uitzonderlijks. Het kleine ziekenhuis in Margarethenburg, in de streek Nickerie, was op zoek naar een hoofd van de verpleging. De zus van haar man klopte daarvoor aan bij Elsje. Zij hapte toe. De Surinaamse gouverneur (de vertegenwoordiger van de koningin) stemde ermee in dat een getrouwde vrouw deze functie ging vervullen. Elsjes man kreeg een aanstelling als hoofd van de openbare school in Nickerie.
Elsje gaf leiding aan zestien personeelsleden, maar trok ook zelf de polders in om patiënten te bezoeken, assisteerde bij operaties en werd door de artsen van het ziekenhuis opgeleid tot hulp-vroedvrouw.
Na vijf jaar keerde het gezin terug in Paramaribo, waar Elsje haar vroedvrouwendiploma haalde. Ze werd hoofd van de verloskundeafdeling van een dependance van ’s Lands Hospitaal en daarna hoofd van de verpleging en huishouding van het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg, dat zich onder meer richtte op het voorkomen van besmettelijke ziektes.
Zwaarwegende stem
Op eigen kosten volgde Finck-Sanichar later in Nederland een opleiding tot docent verpleegkunde en mentrix. Terug in Suriname begon een lange periode waarin Finck-Sanichar, op verzoek van de minister van Volksgezondheid, in verschillende functies haar kennis en kunde kon inzetten om de kwaliteit van de opleidingen tot verpleegkundige, ziekenverzorgende en verloskundige te verbeteren. Ze kreeg bovendien een zwaarwegende stem als adviseur op het gebied van verpleegkundig beleid.
Finck-Sanichar droeg daarmee in belangrijke mate bij aan de modernisering van de verpleegkundige opleidingen en de ontwikkeling van het verpleegkundig beroep in Suriname. Een verpleegkundige die door haar was opgeleid, herinnert zich dat ze streng kon zijn omdat voor Finck-Sanichar het verhogen van de kwaliteit van zorg vooropstond.
Plek in de eregalerij
Het levensverhaal van Elsje Finck-Sanichar is niet alleen een persoonlijke geschiedenis van een vooraanstaande verpleegkundige, maar toont ook de cruciale bijdrage van verpleegkundigen aan de ontwikkeling van medische zorg in Suriname. Finck-Sanichar verdient zonder twijfel een plek in de eregalerij van voortrekkers, pioniers en rolmodellen in de Nederlandse verpleegkundige geschiedenis.
Tijdens haar leven ontving ze een hoge Surinaamse ridderorde. Bovendien ontving ze in 1989 als eerste Surinaamse verpleegkundige de Florence Nightingale Medaille. De waardering voor haar werk blijkt ook uit het feit dat de oud-minister van Volksgezondheid die met haar samenwerkte een biografie over haar schreef. En dat de opleiding voor verpleegkundigen in Paramaribo het Elsje Finck-Sanichar College heet.
Met dank aan meelezers Pamela Abendanon, Hugo Schalkwijk en Ellen Boonstra-de Jong, auteur van Elsje Celestine Finck-Sanichar. De eerste Surinaamse verpleegkundige aan wie de Florence Nightingale Medaille werd toegekend (2023).
Bron: V&VN Magazine 4-2023 | Tekst: Jet Spits | Beeld: Historisch College FNI en Wikimedia
Word lid en praat mee!
Samen met 105.000 leden maken we ons als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen; dat is waar we als V&VN voor staan. Wil jij invloed hebben op hoe jouw beroep zich ontwikkelt? Word lid van V&VN.
