‘Infectiepreventie gaat de uitdaging van de toekomst worden’

Dat hygiënisch werken levens kan redden, werd nooit zo duidelijk als tijdens de coronapandemie. Infectiepreventie is belangrijker dan ooit. In de nieuwe richtlijn Zorginfecties wordt uitgebreid aandacht besteed aan infectiepreventie en hygiënisch werken in de zorg. In hoeverre gaat dit goed in de praktijk? Wondconsulent Jolet Wiering: “Dit gaat de uitdaging van de toekomst worden.”

Jolet, werkzaam bij Icare en betrokken bij het opstellen van de richtlijn, merkt dat tijdens de coronapandemie meer interesse is ontstaan rondom het toepassen van de juiste hygiënemaatregelen: “Wij kregen laatst de vraag van medewerkers of we langere handschoenen hebben, omdat er nu een stukje pols onbedekt is. Normaal werd hier niet over nagedacht. Door de pandemie is iedereen veel bewuster met hygiëne bezig.”

Hoe wordt in de praktijk omgegaan met infectiepreventie? Met de volgende drie voorbeelden dagen we je uit om na te denken over wat jij zou doen. Jolet Wiering en Herma Hup, voorzitters hygiëne commissie bij Icare, geven toelichting.

Voorbeeld 1:

Je hebt bereikbare dienst en loopt daarnaast je normale ronde. Je bent bij een cliënt net klaar met behandelen. De werkplek en de bijhorende materialen maak je schoon en je ruimt de boel op. Terwijl je hier mee bezig bent, word je gebeld.

Wat zou jij doen?

1. Je neemt de telefoon op en past na het gesprek de juist handhygiëne toe voordat jij je materialen weer aanraakt.
2. Je neemt de telefoon op met je elleboog zodat je de telefoon niet met je handen aanraakt.
3. Je neemt niet op totdat je klaar bent en je de juiste handhygiëne kunt toepassen.

Antwoord:

“Dit is een dilemma waar veel zorgprofessionals mee te maken hebben,” vertelt Herma. “Omdat je bereikbare dienst hebt, is het belangrijk dat je telefonisch bereikbaar bent. Als je de juiste handhygiëne toepast, ben je hier 30 seconden mee bezig en dan ben je te laat om de telefoon op te nemen.”

Alsnog moet je voordat je de telefoon aanraakt altijd de juist handhygiëne toepassen. Herma: “Als je dit niet doet verspreid je micro-organismen en die kunnen weer anderen besmetten.” Antwoord C is dus goed.

Wat de richtlijn is in dit soort situaties, vind je terug in de nieuwe richtlijn Zorginfectie.

Voorbeeld 2:

Tijdens de nachtdienst valt een vrouw van 93 jaar oud uit bed. De juiste zorgverlener is snel ter plaatse en tilt mevrouw terug haar bed in. De zorgprofessional draagt een armband en schaaft langs de huid van de cliënt. De vrouw heeft een enorm kwetsbare huid en houdt aan het voorval een schaafwond over. Ze heeft een geschiedenis met langdurige wonden, heeft diabetes en geeft na een week aan dat ze pijn heeft aan de wond.

Wat zou jij doen?

1. De wond goed in de gaten blijven houden en in samenspraak met de arts meer pijnstilling geven.
2. In overleg met de arts een wondkweek doen.
3. Een ander wondbeleid toepassen.

Antwoord:

“Omdat de patiënt diabetes heeft, heeft zij een verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van een infectie. Het hebben van diabetes is een extra risicofactor. Ook heeft de cliënt in het verleden te maken gehad met langdurige wonden”, vertelt Jolet. “Doordat er met een armband schade aan de huid is ontstaan, zou je als zorgverlener alert moeten zijn op een zorginfectie. Aan de armband kunnen allerlei micro-organismen hebben gezeten. In deze situatie zou je in samenwerking met de arts een wondkweek doen.” Antwoord B is dus goed.

Benieuwd naar alle risicofactoren waarbij je extra moet opletten? In de richtlijn vind je praktische handvatten om cliënten met een verhoogd risico op zorginfecties op te sporen en om signalen te herkennen die duiden op een zorginfectie.

Voorbeeld 3:

Je gaat langs bij een cliënt om zijn wond te behandelen. De cliënt kan door omstandigheden maar twee keer per week gedoucht worden. De hond van de cliënt loopt los en begint in de open box met materialen te snuffelen. Je begint met het behandelen van de wond. De vorige keer dat je hier was, maakte je materiaal open en bleef de helft over. Dit materiaal heb je goed en hygiënisch verpakt en hergebruik je nu. Je desinfecteert je handen voor het laatst terwijl je voor de deur staat om de ruimte te verlaten.

Wat gaat hier mis?

*er zijn meerdere antwoorden mogelijk

1. Door het weinige douchen kan de wond niet goed genezen.
2. Doordat de hond in je box snuffelt zijn de spullen niet meer hygiënisch.
3. Je mag materialen niet openmaken, een gedeelte bewaren en later weer gebruiken.
4. Je moet je handen buiten de ruimte ook nog desinfecteren.

Antwoord:

Herma: “Weinig douchen heeft geen effect op het genezen van een wond. Ook wordt in de thuiszorg uit praktische overwegingen wondmateriaal na één keer openen vaak nog hergebruikt. Uit onderzoek blijkt dat er op geopend wondmateriaal, mits hygiënisch gebruikt en opgeborgen, weinig bacteriën zitten.”

Het eerste probleem is de hond die snuffelt in de tas. “De materialen kunnen hierdoor besmet zijn met micro-organismen van de hond”, legt Herma uit. Ook moeten de handen nog gedesinfecteerd worden als je de deur achter je dicht hebt gedaan, vertelt Jolet. “Als je voor het laatst je handen desinfecteren als je nog binnen staat, raak je daarna nog de deurklink aan. Zo kan je toch schadelijke micro-organismen meenemen.”  Antwoord B en D zijn dus goed.

Tip: de richtlijn heeft ook aanbevelingen om cliënten en hun naasten te betrekken bij infectiepreventie. Er is een speciale hygiënekaart ontwikkeld die verpleegkundigen en verzorgenden kunnen gebruiken als gespreksleidraad.

Grootste uitdaging

“Micro-organismen zie je niet, daardoor is het voor sommigen lastig om de juiste infectiepreventiemaatregelen vol te houden. Je ziet niet direct waar je het voor doet,” vertelt Jolet. Op de korte termijn de juiste hygiënemaatregelen toepassen is belangrijk voor je cliënt en jezelf. Op langere termijn wil je ook infecties voorkomen om antibioticaresistentie te voorkomen, legt Jolet uit: “In 2050 zullen jaarlijks meer mensen sterven aan antibioticaresistentie dan aan kanker, blijkt uit een Brits onderzoek. De focus op de juiste infectiepreventie moeten we vasthouden, ook wanneer de coronapandemie minder een hoofdrol speelt in de zorg. Ook hierin biedt de richtlijn hulp met een implementatiegids. Hierin staan tips en tools om infectiepreventie bij alle zorgprofessionals in je organisatie op de kaart te houden.”

De richtlijn Zorginfecties is in samenwerking met V&VN en met financiering van ZonMw ontwikkeld door de afdeling IQ healthcare van het Radboudumc.